Khởi nghiệp từ phòng nuôi cấy mô: Anh nông dân Gia Lai làm chủ công nghệ, thu hơn 4 tỷ đồng mỗi năm

Tại thị xã An Khê (Gia Lai), mô hình khởi nghiệp của anh Thái Xuân Biên đang trở thành câu chuyện truyền cảm hứng mạnh mẽ cho nhiều nông dân trẻ. Từ một công nhân nhà máy đường, thu nhập bấp bênh, anh Biên đã tự học, tự nghiên cứu và mạnh dạn đầu tư xây dựng phòng nuôi cấy mô giống cây lâm nghiệp – một lĩnh vực đòi hỏi kỹ thuật cao mà trước đây gần như chỉ nằm trong tay viện nghiên cứu hoặc doanh nghiệp lớn.

Đến nay, cơ sở của anh đã cung cấp hơn 4,5 triệu cây giống keo, bạch đàn cấy mô, đạt doanh thu trên 4 tỷ đồng, góp phần chủ động nguồn giống chất lượng cao cho địa phương và nhiều tỉnh miền Trung – Tây Nguyên.

Hành trình bước vào công nghệ cao của một nông dân trẻ

Sau khi rời nhà máy đường vì thu nhập bấp bênh, anh Biên trở về quê sản xuất trên 1,5ha đất gia đình giao lại. Trồng sắn, trồng rau, rồi mô hình gì cũng thử, nhưng “được mùa mất giá” khiến kinh tế vẫn không ổn định.

Khoảng năm 2010, khi phong trào trồng rừng phát triển mạnh, anh nhận thấy nhu cầu cây giống keo, bạch đàn tăng cao nên quyết định mở vườn ươm. Từ 100.000 cây giống đầu tiên, anh thu lãi 70 – 80 triệu đồng. Nhận thấy tiềm năng lớn, anh mở rộng quy mô lên 2–4 triệu cây/năm.

https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/11/oi-le-c11-ghep.webp

Tuy nhiên, phụ thuộc vào nguồn cây cấy mô từ TP.HCM khiến chi phí cao, vận chuyển xa làm cây yếu, ảnh hưởng đến chất lượng. Chính khó khăn này thôi thúc anh tìm cách tự chủ công nghệ nuôi cấy mô – một quyết định táo bạo đối với một nông dân “tay ngang”.

Tự học – tự nghiên cứu – tự xây phòng nuôi cấy mô

Năm 2020, anh Biên đăng ký khóa học nuôi cấy mô tại Đại học Nông Lâm TP.HCM. Học xong, anh trở về và đầu tư 350m² đất để xây:

• 2 phòng nuôi cấy mô

• 2 phòng pha môi trường – chuẩn bị mẫu

• 1 phòng sinh hóa

• Cùng đầy đủ tủ cấy, nồi hấp, thiết bị vô trùng, tủ nuôi sáng…

Sau khi thành thạo kỹ thuật nhân chồi, tạo cây, xử lý mẫu… anh bắt đầu nhân giống keo, bạch đàn. Khâu quan trọng nhất – theo anh Biên – là chọn vật liệu mẹ hoàn toàn sạch bệnh, sinh trưởng khỏe, vì cây mô chỉ tốt khi bộ gen cây mẹ tốt.

Giai đoạn đầu, tỉ lệ sống rất thấp. Anh liên tục vào TP.HCM và Quy Nhơn học thêm, tham gia chuyển giao công nghệ của các trung tâm lớn. Nhờ sự kiên trì, đến năm 2022 anh chính thức làm chủ quy trình, tạo ra cây giống cấy mô chất lượng cao, mạnh khỏe, đồng đều, sạch bệnh.

Công nghệ tạo bước ngoặt – doanh thu bứt phá hàng tỷ đồng

Kể từ khi thành công với phòng mô, anh đã:

• Xuất bán 4 triệu cây bạch đàn cấy mô

• Xuất bán 500.000 cây keo cấy mô

• Doanh thu trên 4 tỷ đồng

• Cung cấp giống cho Quảng Bình, Bình Định, Quảng Ngãi và toàn tỉnh Gia Lai

Nhiều hộ dân phản hồi rằng cây cấy mô khỏe, đồng đều, chống sâu bệnh tốt và sinh trưởng vượt trội so với giống giâm hom truyền thống.

Một ưu điểm quan trọng của cây mô là rút ngắn thời gian hoàn chỉnh rừng trồng, tăng năng suất và giúp người dân giảm rủi ro trong sản xuất lâm nghiệp.

Tự chủ nguồn giống – giảm chi phí cho cả địa phương

Theo ông Võ Văn Thanh – Chủ tịch Hội Nông dân xã Song An – việc anh Biên đầu tư phòng nuôi cấy mô đã giải quyết được vấn đề lớn mà vườn ươm địa phương gặp phải bấy lâu: phụ thuộc nguồn giống từ TP.HCM khiến giá cao và chất lượng không ổn định.

Nhờ anh Biên:

• Giá giống hợp lý hơn

• Giảm chi phí vận chuyển

• Nguồn cây khỏe, nâng cao tỉ lệ sống

• Chủ động cung cấp cho hàng loạt vườn ươm trong tỉnh

Từ một hộ nông dân, anh đã góp phần nâng cao chất lượng rừng trồng và thu nhập cho hàng trăm hộ khác.

Ứng dụng kiến thức mới – hướng tới phát triển bền vững

Ngoài sản xuất giống lâm nghiệp, anh Biên còn tìm hiểu thêm về công nghệ nhân giống nhiều loại cây khác, trong đó có các mô hình liên quan đến cây dừa và cây ăn trái. Một trong những nguồn tài liệu anh tham khảo là các hướng dẫn kỹ thuật trên những trang chuyên ngành như:

• Tìm hiểu các sản phẩm – vật tư nông nghiệp ứng dụng trong kỹ thuật nhân giống:👉 https://vigen.vn/

• Các quy trình liên quan đến kỹ thuật trồng và chăm sóc cây dừa sáp giúp người dân hiểu rõ hơn về nhu cầu của cây mô khi đưa ra môi trường thật:👉 https://vigen.vn/cay-giong-dua-sap-f1/

Những kiến thức này giúp anh hoàn thiện hơn quy trình ươm giống, cũng như hướng tới việc phát triển phòng mô theo hướng đa dạng hóa sản phẩm trong tương lai.

Khát vọng đưa cây giống công nghệ cao lan rộng khắp Tây Nguyên

Hiện anh Biên đang tiếp tục mở rộng:

• Tăng số lượng phòng nuôi cấy

• Nghiên cứu thêm giống mới

• Kết hợp chuyển giao kỹ thuật cho các hộ trồng rừng

• Hướng đến mô hình doanh nghiệp cung cấp giống lâm nghiệp chất lượng cao quy mô toàn miền Trung – Tây Nguyên

Với ý chí bền bỉ và tinh thần đổi mới, anh Biên đã chứng minh rằng: nông dân hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ cao, và khi dám bước ra khỏi vùng an toàn, cơ hội thành công sẽ mở ra rộng hơn rất nhiều.

Thay giống cây trồng bằng giống nuôi cấy môXu hướng tất yếu của nông nghiệp hiện đại và bền vững

Bối cảnh chuyển đổi giống cây trồng trong sản xuất nông nghiệp

Trong nhiều năm trở lại đây, sản xuất nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải thay đổi từ gốc rễ, trong đó vấn đề giống cây trồng được xem là yếu tố then chốt. Trước áp lực về năng suất, chất lượng nông sản, dịch bệnh ngày càng phức tạp và yêu cầu khắt khe của thị trường tiêu thụ, các giống cây truyền thống bộc lộ nhiều hạn chế như thoái hóa, nhiễm virus, sinh trưởng không đồng đều và khó kiểm soát chất lượng trên diện rộng. Chính trong bối cảnh đó, giống cây trồng được sản xuất bằng công nghệ nuôi cấy mô đang dần thay thế các phương pháp nhân giống truyền thống và trở thành xu hướng phổ biến trong nhiều lĩnh vực sản xuất nông nghiệp.

Theo các chuyên gia sinh học, nuôi cấy mô tế bào thực vật là bước tiến quan trọng của khoa học công nghệ, cho phép con người can thiệp sâu vào quá trình nhân giống nhằm tạo ra nguồn cây giống đồng đều, sạch bệnh và mang đầy đủ các đặc tính ưu việt của cây mẹ. Đây không còn là công nghệ xa lạ trong phòng thí nghiệm mà đã và đang được ứng dụng rộng rãi ngoài thực tiễn sản xuất.

Bản chất và nguyên lý của công nghệ nuôi cấy mô

Theo TS Đặng Minh Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Công nghệ sinh học và Nông nghiệp công nghệ cao thuộc Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long, nuôi cấy mô tế bào là tập hợp các kỹ thuật nuôi cấy và duy trì mô, tế bào thực vật trong điều kiện vô trùng tuyệt đối. Các mẫu mô được đặt trong môi trường dinh dưỡng giàu khoáng, vitamin và chất điều hòa sinh trưởng, giúp tế bào phân chia mạnh mẽ và tái sinh thành cây hoàn chỉnh.

Môi trường nuôi cấy được xem là yếu tố quyết định sự thành công của quá trình nhân giống. Thành phần dinh dưỡng, nồng độ hormone, ánh sáng, nhiệt độ và thời gian nuôi cấy đều ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng, chất lượng và tỷ lệ thành công của cây giống. Nhờ được phát triển trong điều kiện tối ưu và kiểm soát nghiêm ngặt, cây giống nuôi cấy mô có khả năng sinh trưởng khỏe, đồng đều và hạn chế tối đa nguy cơ nhiễm sâu bệnh, đặc biệt là các bệnh do virus gây ra.

https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/10/cay-chuoi-cay-mo-tai-vigen_11zon.webp

Sự lan tỏa của giống cây cấy mô trong thực tiễn sản xuất

Công nghệ nuôi cấy mô hiện đã trở nên quen thuộc với nhiều địa phương và ngành hàng nông nghiệp. Tại Lâm Đồng, người dân đã sớm tiếp cận và ứng dụng thành công các giống dâu tây, khoai tây, hoa lan và chuối cấy mô. Ở khu vực miền núi phía Bắc, nhiều hộ nông dân đã vươn lên làm giàu nhờ trồng các loại dược liệu nuôi cấy mô như đinh lăng, tam thất, sâm và các cây thuốc quý.

Tại Đồng bằng sông Cửu Long, xu hướng chuyển đổi từ giống truyền thống sang giống cấy mô đang diễn ra mạnh mẽ. Nhiều diện tích hoa màu và cây ăn trái đã được thay thế bằng các giống chuối cấy mô, thanh long cấy mô, khoai lang cấy mô, hoa lan và cây cảnh. Việc sử dụng giống đồng đều, sạch bệnh không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn nâng cao hiệu quả kinh tế nhờ năng suất ổn định và chất lượng nông sản cao hơn.

Trong quá trình tìm hiểu và tiếp cận công nghệ này, nhiều nông dân và doanh nghiệp đã tham khảo thông tin, giải pháp kỹ thuật từ các đơn vị chuyên sâu về giống và công nghệ sinh học như https://vigen.vn/, qua đó nâng cao nhận thức và thay đổi tư duy sản xuất theo hướng hiện đại.

Ưu điểm vượt trội của giống cây trồng nuôi cấy mô

So với các phương pháp nhân giống vô tính truyền thống như giâm cành, chiết hoặc ghép, nuôi cấy mô mang lại nhiều lợi thế rõ rệt. Trước hết, công nghệ này cho phép nhân giống với số lượng rất lớn trong thời gian ngắn, đáp ứng nhu cầu sản xuất trên quy mô lớn và quanh năm. Cây giống tạo ra có tính trạng di truyền ổn định, giống hệt cây mẹ ban đầu đã được tuyển chọn kỹ lưỡng.

Một ưu điểm quan trọng khác là khả năng tạo ra cây giống sạch bệnh. Nhờ quy trình vô trùng nghiêm ngặt và kiểm soát chặt chẽ từ khâu chọn mẫu đến khâu ra ngôi, cây giống cấy mô gần như không mang mầm bệnh, đặc biệt là virus – tác nhân gây thiệt hại nghiêm trọng cho nhiều loại cây trồng lâu năm. Điều này giúp giảm đáng kể rủi ro trong sản xuất và kéo dài tuổi thọ vườn cây.

Ngoài ra, giống cấy mô có độ đồng đều cao về kích thước, sinh trưởng và thời gian thu hoạch, thuận lợi cho việc canh tác tập trung, cơ giới hóa và liên kết tiêu thụ. Đây là yếu tố quan trọng giúp nông nghiệp Việt Nam tiến tới sản xuất hàng hóa quy mô lớn, đáp ứng yêu cầu của chuỗi giá trị nông sản hiện đại.

Ứng dụng nuôi cấy mô trong rau quả, cây ăn trái và cây cảnh

Trong lĩnh vực rau quả, nhiều mô hình đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi sử dụng giống nuôi cấy mô, tiêu biểu như khoai tây, khoai lang, khoai môn Nhật, chuối và thanh long. Các giống này cho năng suất cao hơn, đồng đều hơn và ít bị thoái hóa so với giống nhân truyền thống.

Đối với cây ăn trái, công nghệ nuôi cấy mô đã được nghiên cứu và ứng dụng trên nhiều loại cây có múi như cam, quýt. Các nhà khoa học trong và ngoài nước đã xây dựng thành công quy trình tái sinh cây sạch virus từ mô đỉnh sinh trưởng hoặc noãn, bao phấn. Điều này mở ra triển vọng lớn trong việc cải thiện chất lượng giống cây ăn trái, vốn đòi hỏi thời gian sinh trưởng dài và chi phí đầu tư cao.

Ở mảng hoa và cây cảnh, nuôi cấy mô được xem là chìa khóa để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Các loại lan như hồ điệp, phi điệp, đai châu, dendro, cũng như các cây cảnh nội thất như trầu bà, lục đế vương đều được nhân giống thành công bằng phương pháp này. Nhờ đó, nguồn giống trở nên dồi dào, giá thành hợp lý và giảm áp lực khai thác từ tự nhiên.

Lan nuôi cấy mô và vai trò trong bảo tồn, phát triển kinh tế

Theo TS Đặng Minh Tâm, lan nuôi cấy mô hiện đang là nhóm cây được quan tâm đặc biệt nhờ giá trị kinh tế cao và tính thẩm mỹ vượt trội. Việc nhân giống lan bằng công nghệ mô cho phép tạo ra số lượng lớn cây con đồng đều, sạch bệnh và mang những đặc tính tốt nhất từ cây mẹ đã được tuyển chọn.

Nguồn giống lan cấy mô giúp các nhà vườn chủ động hoàn toàn trong sản xuất, giảm chi phí nhập giống và hạn chế rủi ro dịch bệnh. Quan trọng hơn, công nghệ này góp phần bảo tồn nguồn gen lan tự nhiên, khi nhu cầu thị trường ngày càng tăng nhưng tài nguyên rừng cần được bảo vệ nghiêm ngặt.

Trong bối cảnh đó, việc tìm hiểu các mô hình trồng cây cấy mô hiệu quả, phù hợp điều kiện từng vùng sinh thái, như những chia sẻ tại https://vigen.vn/dua-sap-mo-khac-dua-thuong-the-nao/, cho thấy tiềm năng ứng dụng rộng rãi của công nghệ nuôi cấy mô không chỉ ở cây hoa, cây cảnh mà còn ở nhiều loại cây ăn trái đặc sản.

Có thể khẳng định, việc thay thế giống cây trồng truyền thống bằng giống nuôi cấy mô là xu hướng tất yếu của nông nghiệp hiện đại. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất và chất lượng, mà còn là nền tảng quan trọng để xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước cũng như quốc tế.